Kobiety na rynku pracy: Wzrost dzięki różnorodności

Według Banku Światowego, globalnie około 50% kobiet uczestniczy w rynku pracy, tj. pracuje lub poszukuje pracy. Wśród mężczyzn wskaźnik ten kształtuje się na poziomie 80%. Jest to jednak średnia globalna. Oczywiście w krajach zachodnich odsetek pracujących kobiet będzie wyższy, podczas gdy na Bliskim Wschodzie jest on znacznie niższy niż 50%.

Na przykład statystyki pokazują, że kobiety otrzymują wynagrodzenie o 13% niższe niż mężczyźni, zakładając równość wykształcenia, produktywności itp. Innymi słowy, okazuje się, że kobiety mogą zarabiać o 13% mniej, a płeć jest jedyną różnicą między badanymi grupami.

Okazało się również, że kobiety są niedostatecznie reprezentowane na stanowiskach kierowniczych, w zarządach itp. Niemniej jednak, dane naukowe i dane agencji konsultingowych przynajmniej obalają pogląd, że kobiety są gorsze i nie nadają się na żadne stanowiska.

Wręcz przeciwnie, niektóre badania pokazują, że kobiety są lepiej predysponowane do zarządzania dużymi firmami. Istnieje statystycznie istotna różnica między średnim obciążeniem długiem firm prowadzonych przez kobiety i tych prowadzonych przez mężczyzn.

Ponadto większa różnorodność płciowa i etniczna zwiększa średnie zyski firm w rankingach krajowych, a także poprawia inne kluczowe wskaźniki w porównaniu z firmami bardziej jednopłciowymi.

Korelacja ta została stwierdzona w badaniu przeprowadzonym przez McKinsey Group, uznanego światowego lidera w dziedzinie doradztwa biznesowego. Podstawą empiryczną badania jest 366 spółek publicznych z różnych regionów świata, więc nie możemy powiedzieć, że próba nie jest istotna statystycznie, a prawdopodobieństwo błędu statystycznego jest wysokie.

Przedstawiamy te dane, aby obalić ewentualny kontrargument, że nierówność ekonomiczna wynika z gorszych umiejętności kobiet. Prowadzenie korporacji wymaga wielu wysoko rozwiniętych umiejętności, a powyższe dane najlepiej pokazują, że nie ma czegoś takiego jak wyższość intelektualna mężczyzn.

Ogólnie rzecz biorąc, tradycja intelektualnej dyskryminacji kobiet sięga wieków wstecz, a większość seksistowskich tez albo została już obalona przez naukę, albo, biorąc pod uwagę obecną sytuację, zostanie.

Na przykład do niedawna w społeczeństwie, a nawet w nauce, panowało przekonanie, że mózgi kobiet są mniejsze lub mają mniej neuronów. Nauka to obaliła. W przeszłości, a nawet teraz, można usłyszeć, że inteligencja kobiet jest niższa od inteligencji mężczyzn, ale to również zostało obalone.

Naukowcy uważają, że możliwym wyjaśnieniem sukcesu kobiet jest ich wyższa inteligencja emocjonalna. Znaczenie inteligencji emocjonalnej w biznesie stało się coraz bardziej popularne w ciągu ostatnich 30-40 lat. Posiadanie dobrze rozwiniętej inteligencji emocjonalnej jest obecnie jedną z kluczowych kompetencji dobrego menedżera i jest to pogląd akceptowany w zachodnim środowisku biznesowym.

Ważne jest, aby zauważyć, że nie wykluczamy możliwego wpływu ideologii równości na te badania i nie ma wystarczających danych, aby wyciągnąć ostateczne wnioski. Z drugiej strony, niektóre dane są czysto statystyczne i mogą być interpretowane tylko w jednym kierunku.

Niemniej jednak, we wszystkich krajach reprezentacja kobiet w zarządach jest daleka od idealnego stosunku 50/50. W Stanach Zjednoczonych udział kobiet w zarządach wynosi średnio 16 procent. W innych krajach sytuacja jest jeszcze gorsza.

Powstaje uzasadnione pytanie: dlaczego, pomimo tych i innych danych, a także ogólnie seksizmu, nierówność płci utrzymuje się na globalnym rynku pracy? Do niedawna nie można było w pełni odpowiedzieć na to pytanie z powodu nieciągłości danych statystycznych. Dane te zostały po raz pierwszy zebrane przez Claudię Goldin, laureatkę Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 2023 roku.

Claudia od dawna gromadzi i systematyzuje dane. Jedną z mocnych stron jej pracy jest to, że przeanalizowała dane dotyczące roli rodziny w dyskryminacji kobiet na rynku pracy. Kolejną mocną stroną jej badań są dane z trzech stuleci, co oznacza, że zebrała statystyki od XVIII wieku.

Pierwszym interesującym faktem, który odkryła, było to, że w przeciwieństwie do konwencjonalnej mądrości, udział kobiet w rynku pracy miał krzywą w kształcie litery U, a nie stopniowo rosnącą.

Innymi słowy, udział kobiet w rynku pracy stopniowo wzrastał, ale po rewolucji przemysłowej gwałtownie spadł, a po pewnym czasie ponownie gwałtownie wzrósł. Powód jest prosty: przed uprzemysłowieniem kobiety mogły łączyć obowiązki domowe z prowadzeniem działalności gospodarczej lub pracą w rolnictwie. Przed industrializacją wiele prac można było wykonywać z domu.

Czy małżeństwo naprawdę determinuje nierówność płci?

Krótko mówiąc, tak. Stwierdzono, że małżeństwo i dzieci są główną przyczyną nierówności płci. To proste. W regionach lub krajach, w których wskaźnik małżeństw spadł, zatrudnienie kobiet wzrosło. Innym mechanizmem tworzenia nierówności jest całkowity zakaz pracy zamężnych kobiet w minionych stuleciach. Nawet po uchyleniu takich przepisów, w wielu miejscach nierówność utrzymywała się z powodu inercji zakazu i braku poszanowania praw pracowniczych kobiet.

Taki rozwój sytuacji nie jest rzadkością. Na przykład w Stanach Zjednoczonych, po oficjalnym zniesieniu niewolnictwa, czarnoskórzy ludzie nie mieli żadnych praw pracowniczych ani alternatyw, więc również pracowali na plantacjach, w tych samych okropnych warunkach, normach produkcji itp. W Europie to samo działo się w prawie wszystkich krajach. W Indiach zakaz kastowy nie zmienił rynku pracy ani nie poprawił mobilności społecznej dyskryminowanych grup. Wzorce społeczne często kształtują społeczeństwo pomimo prawa.

Kiedy zniesiono zakazy zatrudniania zamężnych kobiet, okazało się, że wiele miejsc pracy zostało już zajętych przez mężczyzn. W języku ekonomii nazywa się to bezrobociem strukturalnym. Nawet jeśli kobiety znajdowały pracę np. na 18-godzinne zmiany (co w tamtych czasach było absolutnie powszechne), to okazywało się, że łączenie obowiązków domowych z taką pracą jest nierealne. Duży wpływ miał również fakt, że kobiety nie inwestowały w swoją edukację.

Jaki czynnik sprawił, że pozytywny trend powrócił?

Możesz pomyśleć, że to żart, ale pojawienie się doustnych środków antykoncepcyjnych było jednym z głównych czynników, które przywróciły pozytywny trend. Szczegółowe omówienie mechanizmu wpływu tego czynnika wykracza poza naszą wiedzę i temat tego artykułu, więc przejdźmy dalej.

Co ciekawe, pojawienie się doustnych środków antykoncepcyjnych nie tylko dramatycznie zmieniło dynamikę, ale także znacząco wpłynęło na jej istotę. Począwszy od lat sześćdziesiątych XX wieku, kobiety zaczęły częściej wybierać zawody wymagające poważnego szkolenia. W następnej części porozmawiamy więcej o przyczynach zmieniającej się dynamiki i o tym, co można zrobić, aby zmniejszyć nierówności.